Amortisman Nedir?
Amortisman, işletmelerin uzun vadeli olarak kullanacağı varlıkların zaman içinde yıpranması, değer kaybetmesi veya eskimesi sonucu oluşan maliyetin, vergi mevzuatına uygun olarak yıllara yayılmasıdır. Satın alınan bir varlık, doğrudan gider olarak yazılamaz; maliyeti, tahmini ekonomik ömrü boyunca bölünerek yıllık amortisman olarak kaydedilir.
Amortismanın Vergisel Önemi
Amortisman, işletmelerin vergi matrahını düşürerek daha az vergi ödemesini sağlar. Bir varlığın maliyetinin tek seferde değil, belirli yıllara yayılarak giderleştirilmesi, şirketin mali yapısını dengeler ve nakit akışını korur.
Hangi Varlıklar Amortismana Tabidir?
Vergi Usul Kanunu’na göre amortismana tabi varlıklar aşağıdaki gibidir:
Demirbaşlar
Taşıtlar
Mobilyalar
Telif hakları
Gayrimenkuller
Bilgisayarlar ve yazılımlar
Bu varlıkların işletme faaliyetlerinde kullanılması, belirli bir ekonomik ömre sahip olması ve maliyetinin 2025 yılı için KDV hariç 9.900 TL’yi aşması gerekir.
Amortisman Çeşitleri
Normal Amortisman:
Bu yöntemde eşit tutarlı yıllık kesintiler uygulanır. Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen oranlar kullanılır. Örneğin; bilgisayarlar için %25 oran uygulanarak 4 yılda amortisman tamamlanır.
Azalan Bakiyeler Yöntemi:
İlk yıl alış bedeli üzerinden, takip eden yıllarda ise kalan net defter değeri üzerinden hesap yapılır. Bu yöntem bilanço esasına göre defter tutan işletmeler için uygundur ve ilk yıllarda daha yüksek vergi avantajı sağlar.
Fevkalade Amortisman:
Doğal afetler (deprem, sel vb.) nedeniyle değer kaybeden varlıklar için kullanılabilir. İşletmeler, zarar gören varlıklar için özel başvuru yaparak fevkalade amortisman hakkı elde edebilir.
Amortisman Nasıl Hesaplanır?
Amortisman hesabı yapılırken üç ana unsur dikkate alınır:
Varlığın toplam maliyeti (satın alma + kurulum + nakliye + eğitim)
Ekonomik ömrü
Kullanım ömrü sonunda tahmini kurtarma değeri
Örnek Hesaplama:
Varsayalım ki işletmeniz 50.000 TL değerinde 50 adet dizüstü bilgisayar satın aldı.
Normal Amortisman:
50.000 TL / 4 yıl = 12.500 TL yıllık amortisman
Azalan Bakiyeler Yöntemi:
Yıl: (50.000 / 4) × 2 = 25.000 TL
Yıl: (50.000 – 25.000) / 4 × 2 = 12.500 TL
Yıl: (25.000 – 12.500) / 4 × 2 = 6.250 TL
Hesap bu şekilde devam eder.
2025 Amortisman Alt Sınırı ve Oranlar
2025 yılı için amortisman ayırma alt sınırı 9.900 TL (KDV hariç) olarak belirlenmiştir. Öne çıkan amortisman oranları ve faydalı ömürler şöyledir:
| Varlık Türü | Faydalı Ömür | Amortisman Oranı |
|---|---|---|
| Cep Telefonları | 3 yıl | %33,33 |
| Kişisel Bilgisayarlar | 4 yıl | %25 |
| Otomobiller | 5 yıl | %20 |
| Yazılımlar | 3 yıl | %33,33 |
| Jeneratörler | 10 yıl | %10 |
| Süs Bitkileri | 5 yıl | %20 |
Amortismanın İşletmelere Faydaları
Amortisman, yalnızca muhasebesel bir hesap değil, aynı zamanda vergi stratejisidir. Varlıkların değer kaybı, şirketin gelirinden düşülerek daha az vergi ödemesi sağlanır. Devlet, amortisman sistemini destekleyerek şirketlerin yatırım yapmasını teşvik eder.
Sıkça Sorulan Sorular
Patent amortismana tabi midir?
Evet. Amortisman oranı %6,66’dır ve süresi 15 yıldır.
Birikmiş amortisman nedir?
Varlığın yıllar boyunca ayrılmış toplam amortisman tutarıdır.
Bilgisayar amortisman süresi nedir?
4 yıldır. Her yıl %25 oranında amortize edilir.
Amortisman süresi neye göre belirlenir?
Varlığın türüne göre Vergi Usul Kanunu ve TÜRMOB tarafından belirlenir.
Sonuç
Amortisman, işletmelerin uzun vadeli varlıklarını hem muhasebesel olarak doğru şekilde göstermesini sağlar hem de vergi avantajı yaratır. Doğru amortisman yöntemiyle şirketler, finansal planlamalarını güçlendirirken yasal yükümlülüklerini de yerine getirir.
