Fatura Nedir?
Fatura; bir ürün ya da hizmetin satışını belgeleyen, ödeme talebinde bulunmak amacıyla düzenlenen, alıcı ve satıcının yasal yükümlülüklerini içeren resmi bir evraktır. Faturada, ürün veya hizmetin türü, adedi, fiyatı, ödeme koşulları ve vergi bilgileri gibi detaylar bulunur.
İşletmeler için yalnızca ödeme takibi aracı değil, aynı zamanda yasal bir zorunluluk ve muhasebe kaynağıdır.
Faturada Olması Gereken Temel Bilgiler
Bir faturanın geçerli sayılabilmesi ve resmi niteliğini taşıyabilmesi için mutlaka şu unsurları içermesi gerekir:
Fatura numarası: Her faturanın benzersiz olmasını sağlar.
Alıcı ve satıcı bilgileri: Şirket adı, vergi numarası, adres vb. bilgiler.
Düzenleme tarihi ve fatura tarihi: Aralarında fark vardır; biri siparişin tarihi, diğeri fatura kesildiği tarihtir.
Ürün veya hizmet bilgileri: Adet, açıklama, birim fiyat.
İndirimler: Varsa, orijinal fiyatla karşılaştırmalı şekilde gösterilir.
Vergi tutarı ve oranı: KDV dahil tüm vergiler açıkça belirtilmelidir.
Toplam maliyet: Ödenecek net tutar.
Ödeme yöntemi ve vade tarihi: Müşteri hangi yöntemle, ne zamana kadar ödeyeceğini bilmeli.
Neden Fatura Kullanılır?
Faturalar yalnızca ödeme tahsilatı için değil, aynı zamanda işletmenin hukuki ve finansal bütünlüğü açısından da önemlidir. Fatura kullanmanın başlıca nedenleri:
Kayıt tutmak: Muhasebe ve yasal kayıtların temelidir.
İşlem kanıtı: Müşteri ile satıcı arasındaki ticari ilişkinin resmi delilidir.
Muhasebeye yardımcı olur: Kar/zarar takibini sağlar.
Yasal koruma sağlar: İhtilaf durumlarında ispat niteliği taşır.
Pazarlama analizine katkı sağlar: En çok satan ürünler, ödeme vadeleri gibi bilgiler toplanabilir.
Fatura Türleri Nelerdir?
Fatura türlerini 4 ana başlık altında toplayabiliriz:
1. İşlem Amacına Bağlı Fatura Türleri
Satış Faturası: Ürün veya hizmet satışında kullanılan temel fatura türüdür.
Proforma Fatura: Henüz gerçekleşmemiş satışlar için teklif mahiyetinde düzenlenir.
İrsaliyeli Fatura: Ürün sevkiyatı ile birlikte hem irsaliye hem fatura yerine geçer.
İade Faturası: Alıcının ürünü geri göndermesi durumunda, satıcıya düzenlenir.
2. Vergilendirmeye Bağlı Fatura Türleri
Tevkifatlı Fatura: KDV’nin bir kısmı alıcı tarafından beyan edilir ve ödenir.
ÖTV’li Fatura: Özel Tüketim Vergisi’ne tabi ürünlerin satışında kullanılır.
ÖİV’li Fatura: GSM hizmetleri için düzenlenen ve Özel İletişim Vergisi içeren faturadır.
Stopajlı Fatura: Serbest meslek makbuzları ve gider pusulası gibi evraklarda karşımıza çıkar.
3. Ödeme Zamanına Bağlı Fatura Türleri
Açık Fatura: Ödeme vadeli ise ve henüz tahsil edilmediyse bu fatura türü tercih edilir.
Kapalı Fatura: Ödeme, fatura kesildiği anda yapılmışsa bu tür fatura kullanılır.
4. Gönderim Yöntemine Bağlı Fatura Türleri
Basılı Fatura: Yetkili matbaalarda bastırılan fiziksel fatura türüdür.
Dijital Fatura Türleri:
E-Fatura: İki e-Fatura mükellefi arasında GİB üzerinden iletilen dijital fatura.
E-Arşiv Fatura: E-fatura sistemine kayıtlı olmayan müşterilere e-posta veya PDF ile iletilen dijital fatura.
E-Fatura Sistemine Geçiş Zorunluluğu
E-faturaya geçiş, belirli ciro limitlerinin aşılması durumunda zorunludur. Örneğin:
2020 ve 2021’de 4 milyon TL,
2022 ve sonrası için 3 milyon TL brüt satış hasılatı elde eden firmalar, e-faturaya geçmek zorundadır.
Dijital Faturanın Avantajları
| Alıcılar İçin | Tedarikçiler İçin | Yöneticiler İçin |
|---|---|---|
| Daha az maliyet | Daha hızlı tahsilat | Gelişmiş analiz imkanı |
| Daha hızlı ödeme döngüleri | Azalan fatura reddi | Artan nakit yönetimi |
| Doğruluk ve tutarlılık | Gelişmiş hesap mutabakatı | BT sistem entegrasyonu |
| Gelişmiş tedarikçi/müşteri ilişkisi | Alternatif finans seçenekleri | Uyumluluk ve çevresel avantajlar |
Faturalarla İlgili En Çok Sorulan Sorular
Fatura, makbuz yerine geçer mi?
Hayır. Fatura, ödeme talebidir; makbuz ise ödemenin gerçekleştiğini gösteren belgedir.
Fiş ve fatura farkı nedir?
Fiş, genellikle perakende satışlarda kullanılırken; fatura daha detaylı ve hukuki niteliği olan bir belgedir.
Toplu fatura nedir?
Aynı alıcıya yapılan birden fazla satışın tek belgede toplanmasıdır.
Yinelenen fatura nedir?
Abonelik gibi tekrarlayan hizmetler için düzenlenen, aynı tutarda ve içerikte düzenli kesilen faturadır.
Ticari fatura nedir?
İhracat işlemlerinde, gümrük tarafından talep edilen, taşıma ve ürün bilgilerini içeren özel belgedir.
Naylon fatura nedir?
Gerçekte gerçekleşmemiş bir işlemi var gibi gösteren sahte faturadır. Yasal yaptırımları ağırdır.
Sonuç
Fatura, yalnızca bir ödeme belgesi değil; ticari hayatın, kayıt sisteminin ve hukukun önemli bir parçasıdır. Gerek e-fatura sistemleri gerekse farklı fatura türleri ile ilgili bilgi sahibi olmak, işletmelerin hem yasal uyumunu hem de finansal yönetimini sağlamlaştırır.
Eğer işletmeniz için doğru fatura sistemini seçmekte zorlanıyorsanız veya e-fatura geçişiyle ilgili sorularınız varsa, ToptanTR Blog olarak tüm detayları sade ve anlaşılır şekilde sizlere sunmaya devam edeceğiz.
