Basit Usulde Vergilendirme: Yeni Düzenleme Ne Getiriyor?
Resmî Gazete’de yayımlanan karara göre, otel işletmeciliği, lokanta hizmeti, şehir içi yolcu taşımacılığı gibi faaliyetler, 2026 yılından itibaren 30 büyükşehirde gerçek usule tabi tutulacak. Daha önce bazı büyükşehirlerde bu faaliyetler basit usul kapsamı dışındayken, yapılan düzenleme ile bu dışsılığın tüm 30 büyükşehire yayılması amaçlanıyor. Yani aynı işi yapan esnaflar, vergi sistemi açısından artık aynı kurallara tabi tutulacak.
Düzenleme, vergi adaletinin sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılmasını hedefliyor. Esnafın hangi kriterlerle basit usulden gerçek usule geçeceği, yıllık hasılat sınırları ve faaliyet türleri gibi hususlar netleştiriliyor. Bu kapsamda şehir içi yolcu taşımacılığı yapan taksi, dolmuş, minibüs ve otobüs işletmeleri de dahil ediliyor.
Kimler Etkilenecek ve Hangi Şartlar Geçerli?
Vergi Usul Kanunu’nun 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde, basit usulde vergilendirilen mükelleflerden bazı faaliyetler bu yeni düzenlemeye dahil ediliyor. Daha önce 13 büyükşehirde basit usul dışında kalan işler, şimdi 30 büyükşehir için eşit hale getiriliyor. Özellikle şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunan işletmeler, plaka bedeli ve kira durumları da hesaba katılarak gerçek usule geçecek.
Ancak nüfusu 30 binin altında olan ilçelerde faaliyet gösteren taksi ve benzeri işletmeler ile diğer esnaflar, şartları sağladıkları takdirde basit usulden yararlanmaya devam edebilecek. Yani her işletme için basit usulden çıkış zorunlu olmayacak; coğrafi ve nüfus gibi yerel kriterler de işlemeye dahil edilecek.
Gerçek Usule Geçişin Esnafa Getirdiği Yükümlülükler
Real usule geçen esnaflar, birçok yeni vergi yükümlülüğüyle karşı karşıya kalacak. Defter tutma zorunluluğu başlayacak; gelir ve giderlerin belgelenmesi, kayıt altında tutulması gerekecek. Ayrıca Esnaf, her ay KDV beyannamesi vermekle yükümlü hale gelecek ve geçici vergi dönemleri uygulanacak; yılda dört kez vergi beyanı yapılması öngörülüyor. Yıllık gelir/kurumlar vergisi beyannamesi de gerçek usule geçenler için zorunlu olacak.
Bu yükümlülükler, esnaf için hem idari maliyetleri artıracak hem de vergi hesaplarında belgelendirme eksikliği durumunda vergi yükünün büyümesine neden olabilecek riskler içeriyor. Harcamaların belge ile desteklenmemesi durumunda gelir üzerinden vergi hesaplanacak ve sonuç ağır olabilir.
Geçişin Esnaf Üzerindeki Etkileri ve İstisna Durumları
Yeni düzenleme ile vergilendirmede adaletin sağlanması, aynı işi yapan işletmeler arasında farklı vergi sistemlerine tabi olmaktan kaynaklanan haksız rekabetin önlenmesi amaçlanıyor. Esnaf, gerçek usule geçerken hem alacağı faydaları hem riskleri bilmeli.
İstisna durumları da mevcut. Örneğin büyükşehre bağlı fakat nüfusu 30 binin altında olan ilçelerde faaliyet gösteren işletmeler, şartlara uygunluk sağlamaları halinde basit usulde kalmaya devam edebilecekler. Plaka bedeli veya kiralama bedellerinin de hasılat hesaplamasında dikkate alınacak olması, bazı işletmelerde maliyet dengesini değiştirecek.
Esnafın Hazırlık Yapması Gereken Adımlar
Esnafın bu geçişe hazırlıklı olması için bazı önlemleri şimdiden alması fayda sağlar. Tüm gelir ve giderleri belgeleyen sistemler kurmak, klasik muhasebe kayıtlarını düzenli tutmak ilk adım olmalı. Ayrıca fatura kesme düzeni ve KDV mükellefiyetine hazırlık yapılarak altyapı oluşturulmalı.
Muhasebeci veya vergi danışmanı ile çalışmak, yerel vergi dairesinin düzenlemeleri takip etmek önemli olacak. Esnafın takım olarak belge toplama, defter tutma ve kayıt düzenini geliştirmesi, geçiş sürecini daha az sancılı hale getirecektir.
Sonuç: Yeni Döneme Uyum Şart
Basit usulden gerçek usule geçiş, esnaf için sadece bir vergi türü değişikliği değil; iş yapma biçiminde, mali yükümlülüklerde ve rekabet şartlarında köklü bir değişikliktir. 2026’dan itibaren 30 büyükşehirde aynı işi yapan esnafın benzer vergisel yükümlülüklere sahip olması, vergi sisteminde eşitlik arayışının bir parçasıdır.
Geçişin getirdiği sorumluluklar ağır gibi görünse de belge düzeni ve muhasebe altyapısı ile bu süreçten güçlü çıkmak mümkündür. Esnaf bu yepyeni döneme ToptanTR gibi güvenilir iş ortaklarıyla hazırlanabilir.
